Ίσως ένας από τους πιο αινιγματικούς αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, ο Carlo Scarpa γεννήθηκε στη Βενετία το 1906 και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Vicenza, πριν η οικογένεια του μετακομίσει πίσω στη Βενετία το 1919. Σπούδασε αρχιτεκτονική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βενετίας, και από το 1932 έως το 1947 ήταν director στο Venini Glassworks, όπου και ξεκίνησε να αναπτύσσει την αγάπη του για τη χειροτεχνία και το μάρμαρο.
Αντλώντας έμπνευση από την αρχιτεκτονική παλαιότερων χρόνων, από προσωπικότητες όπως οι Frank Lloyd Wright, Mondrian, Albers, Rothko και Josef Hoffmann, αλλά και από την κουλτούρα της Ιαπωνίας και την φυσικότητα με την οποία προσεγγίζεται εκεί η αρχιτεκτονική, ο Scarpa ξεκίνησε να συνδυάζει φυσικά στοιχεία με αρχιτεκτονικά σχέδια του παρελθόντος, τα οποία συνήθως εμπλουτίζονταν με σύγχρονες λεπτομέρειες - μία μίξη που έκανε τα έργα του να ξεχωρίζουν τόσο από τα παραδοσιακά αλλά και από τα έργα των σύγχρονων του αρχιτεκτόνων. Με τον τρόπο αυτό, η αρχιτεκτονική του Scarpa σεβόταν την ιστορική παράδοση και τεχνοτροπία, ενώ παράλληλα εισήγαγε μοντέρνες λεπτομέρειες, έχοντας πάντα ως βάση τη φυσική κατάσταση των πραγμάτων. Τα έργα του «μπλέκονταν» αβίαστα σε μια σύνθεση design, τεχνικής, υλικών και φυσικών στοιχείων, κάτι που δημιουργούσε ένα αποτέλεσμα πραγματικά μοναδικό. Από αυτή τη σκοπιά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα έργα του τρέφουν μια βαθιά ευαισθησία και εκτίμηση για την πάροδο του χρόνου και τις αλλαγές που φέρνει, μια προσέγγιση που παίρνει μορφή και σχήμα μέσω μιας προσεκτικής επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούσε.
Ένα από τα υλικά που αγαπούσε ιδιαίτερα ήταν το μάρμαρο, το οποίο επεξεργαζόταν με έναν κλασικό αλλά συνάμα και μοντέρνο τρόπο, παίρνοντας στοιχεία από διαφορετικές εποχές και δημιουργώντας κάτι νέο που απέπνεε την προσωπικότητα του.
Ο Scarpa ήθελε τα έργα του να είναι απλά και να έχουν νόημα – κάτι που μπορούμε να παρατηρήσουμε στη σκάλα του Olivetti Showroom. Το Olivetti Showroom σχεδιάστηκε με σκοπό την έκθεση των γραφομηχανών Olivetti. Παρ’ όλα αυτά, μέσω αυτής της απλότητας, ο Scarpa κατάφερε να «ανοίξει» τον χώρο, να τον κάνει να «αναπνεύσει» και με τη χρήση του μαρμάρου να δημιουργήσει κάτι ιδιαίτερο, όπου το κύριο σημείο αναφοράς ήταν η μαρμάρινη σκάλα του. Η σκάλα αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως γλυπτό, το οποίο έχει τοποθετηθεί περίτεχνα μέσα στον χώρο της έκθεσης, ενώ για την κατασκευή της είχαν χρησιμοποιηθεί πλάκες μαρμάρου, οι οποίες θυμίζουν μια "νεοπλαστική αποδόμηση της σκάλας του Michelangelo στη Laurentian Library" της Φλωρεντίας. Η χρήση της σκάλας αυτής ως το σημείο αναφοράς του showroom αποκτάει άλλο νόημα και σχεδόν συμβολίζει μια άτυπη χειρονομία καλωσορίσματος, μια πρόσκληση προς τον επισκέπτη να αγγίξει και να χαϊδέψει τις περίτεχνες μαρμάρινες λεπτομέρειές της.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο ο Scarpa ήθελε να παρουσιάζει τις δημιουργίες του ήταν με τη μορφή λαβυρίνθου, ο οποίος, αφού ακολουθεί την πορεία του, οδηγεί στη λύτρωση. Μπορούμε να παρατηρήσουμε κάτι τέτοιο στον κήπο του Querini - Stampalia Foundation, όπου η χρήση του νερού στους κήπους συνδυάζεται ιδανικά με λαβυρινθιακές μορφές και σπάνιες πέτρες. Η ροή του νερού διασχίζει όλον τον κήπο και καταλήγει σε ένα κομμάτι λευκό μάρμαρο σμιλευμένο με ένα γεωμετρικό μοτίβο. Αυτή η διαδρομή φαίνεται να είναι εμπνευσμένη από έναν από τους σημαντικότερους συμβολισμούς στους Βουδιστικούς κήπους, όπου αυτά τα στοιχεία συνδυαστικά διαμορφώνουν το μυστήριο της ζωής, μια επιρροή που είχε ο αρχιτέκτονας από τα ταξίδια του στην Ιαπωνία.
Τελικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Scarpa είχε βρει έναν τρόπο να αναδεικνύει το μάρμαρο στην πιο απλή και αγνή μορφή του, εντελώς «καθαρό», χωρίς φλύαρα διακοσμητικά στοιχεία, αποτίοντας φόρο τιμής στο χρώμα του, τη δομή του, το νόημα του και γενικώς στη φυσική ομορφιά του υλικού. Δημιουργώντας κομψά κομμάτια, όπου και η παραμικρή λεπτομέρεια είχε κάποια σκέψη και ερμηνεία από πίσω της, έφερε στο φως μοναδικά έργα, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν βάση έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες του σήμερα. Και όπως είπε ο Robert McCarter, συγγραφέας μιας μονογραφίας του Scarpa (2013) ‘‘Πίστευε στην κομψότητα της μη ολοκλήρωσης. Δε φοβόταν τις προσθήκες που μπορεί να γίνονταν στα έργα του στο μέλλον. Κατανοούσε πως όλα είχαν ουσιαστικά την ίδια δύναμη.’’
(images linked to sources, sources: archdaily.com, nytimes.com, issuu.com, architectuul.com)
